Lợi ích khi chuyển đổi mô hình hộ khoán sang hộ kê khai

Hộ kinh doanh những ngày gần đây vẫn đang mang tâm lý chuyển sang cơ chế tự khai, tự nộp là sẽ tốn kém - "nộp thêm nhiều tiền thuế hơn". Tuy nhiên cần phân tích kỹ hơn để có cái nhìn cụ thể về các lợi ích kinh tế khi chuyển đổi.

1. Thuế suất trước chuyển đổi và sau ngày 01/01/2026 là không thay đổi:

Danh mục này được quy định tại Phụ lục I kèm theo Thông tư 40/2021/TT-BTC. Theo dự thảo Nghị định Quản lý thuế hộ kinh doanh không sửa đổi thuế suất. (Riêng nhóm 3 có doanh thu hằng năm trên 3 tỷ đồng tính thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ trên Thu nhập chịu thuế = Doanh thu bán ra - Các chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất trong kỳ)

=> Như vậy, khi không có sự thay đổi thuế suất sẽ không có chuyện "phải nộp nhiều tiền thuế hơn" với cùng mức doanh thu.

2. Thuế gắn với doanh thu thực tế - không phải trên doanh thu khoán:

Giả định: Hộ kinh doanh dịch vụ áp dụng thuế suất 7% (5% GTGT+2%TNCN) đang được khoán doanh thu hằng năm hiện tại mức doanh thu: 700 triệu đồng/ năm

• Doanh thu bình quân 1 ngày: 2 triệu đồng.

• Thuế phải nộp 1 tháng: 4,2 triệu đồng.

• Như vậy, hộ kinh doanh không cần biết ngày nào bán được ngày nào không bán được, khi nào sửa quán, ốm đau, nghỉ thứ 7, chủ nhật, lễ tết... Doanh thu khoán vẫn duy trì trong những ngày này dù thực tế hộ không có doanh thu.

Thực tế hộ kinh doanh khi chuyển sang kê khai:

• Với mức doanh thu bình quân 2 triệu/ ngày.

  • Doanh thu thực tế 01 tháng nếu hộ chỉ phát sinh doanh thu vào ngày cuối tuần khoảng: 15-20 triệu đồng/ tháng. Như vậy thuế phát sinh 1 tháng: bình quân khoảng 1-1,5 triệu đồng. 

  • Doanh thu thực tế 01 tháng nếu hộ mở 26-28 ngày: 50 triệu đồng. Thuế phát sinh 1 tháng bình quân: 3,5 triệu/ tháng.

  • Thời tiết cũng ảnh hưởng đến việc kinh doanh, Hộ kinh doanh bị mưa gió ảnh hưởng cũng sẽ giảm tiền thuế tương ứng doanh thu giảm.

  • Hộ kinh doanh tại các chợ truyền thống như chợ Bàn Cờ, Vườn Chuối, Nguyễn Văn Trỗi, Bùi Phát thường chỉ bán chủ yếu vào buổi sáng. riêng kỳ nghỉ tết Nguyên đán hộ kinh doanh nghỉ từ ngày 26 Tết đến mùng 10 tết, hộ kinh doanh tạm ngừng hơn 15 ngày. Nếu tính theo phương pháp khoán hộ kinh doanh phải đóng thuế cho cả nửa tháng nghỉ Tết này. Tương đương 2,1 triệu đồng.

Như vậy với mỗi đặc điểm khác nhau của hộ kinh doanh thì tiền thuế phát sinh đều thấp hơn thuế khoán nếu doanh thu thực tế tương ứng với doanh thu được khoán 1 ngày (lợi ích từ 1-3 triệu đồng/ tháng). Hộ kinh doanh cần liên hệ công chức thuế quản lý để biết chính xác mức thuế khoán hoặc lấy số thuế phải nộp hằng tháng chia cho tỷ lệ chịu thuế tương ứng của ngành nghề hiện tại của mình để có doanh thu khoán 1 tháng. Từ đó so sánh doanh thu khoán với doanh thu thực tế phát sinh để tính ra số tiền thuế tiết kiệm mỗi tháng khi chuyển sang hình thức kê khai

3. Xóa bỏ để hướng đến minh bạch, hiện đại:

Mỗi cuối năm, hộ kinh doanh được mời lên để xác định lại doanh thu khoán năm sau. Mức doanh thu này sẽ được điều chỉnh tăng dựa theo chỉ số giá, chỉ số tăng trưởng kinh tế. Nếu hộ khoán bình quân hằng năm đều tăng 5-10% thì sau 05 năm mức thuế khoán sẽ tăng gấp 1,5 lần so với 05 năm trước đó. Thực tế hộ kinh doanh nếu không mở rộng quy mô kinh doanh, thuê mướn thêm lao động, mặt bằng; mua thêm nhà xưởng, máy móc,... thì xem như quy mô kinh doanh cũng sẽ tương đối giữ nguyên. Việc xóa khoán là nhằm mục đích giúp hộ kinh doanh hướng tới minh bạch, hiện đại.

4. Tiếp cận khách hàng mới nhờ áp dụng các công nghệ số:

Khi chuyển sang hộ kê khai, hộ kinh doanh phải mở tài khoản ngân hàng, sử dụng hóa đơn điện tử theo quy định, thực hiện ghi chép sổ sách chứng từ giúp hộ kinh doanh dễ dàng tiếp cận khách hàng là doanh nghiệp, công ty. Tính từ ngày 01/07/2025 Luật thuế GTGT sửa đổi bổ sung giảm mức thanh toán không dùng tiền mặt từ mức 20 triệu đồng xuống còn 05 triệu đồng; việc hộ kinh doanh có tài khoản ngân hàng, hóa đơn điện tử sẽ giúp hộ kinh doanh có thêm khách hàng mới.

5. Giảm thiểu rủi ro:

Hộ kê khai có hệ thống sổ sách, hóa đơn, chuyển khoản rõ ràng; thuế tính đúng theo hồ sơ. Cơ quan thuế kiểm tra, đối chiếu thuận lợi hơn, hạn chế tranh chấp, khiếu nại, cũng hạn chế việc bị cơ quan thuế ấn định. Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế khẳng định: " Hộ kinh doanh càng công khai, càng minh bạch và thực hiện tốt với sự đồng hành của cơ quan thuế thì sẽ không gặp phải tình huống vi phạm hành chính. Và đặc biệt là đã tuân thủ tốt thì sẽ không kiểm tra. Thực tế chỉ kiểm tra ở ngưỡng có rủi ro"

6. Nâng tầm hộ kinh doanh:

Hộ kê khai đã quen với hóa đơn điện tử, thanh toán không tiền mặt, ghi chép sổ sách, nên khi chuển lên doanh nghiệp sẽ ít bị "sốc" về chi phí và quy trình.

Hộ có lịch sử doanh thu rõ ràng sẽ dễ vay vốn ngân hàng, dễ hợp tác với chuỗi, thương hiệu lớn.

Về dài hạn, giá trị thương hiệu hộ kinh doanh tăng lên, đây là "tái sản vô hình" nhưng có thể quy đổi thành tiền khi nhượng quyền, sang nhượng.

Hộ kinh doanh khi áp dụng các phần mềm quản lý sẽ đánh giá được tình hình hoạt động của hộ kinh doanh, giúp hộ kinh doanh kịp thời đưa ra các biện pháp quản lý hiệu quả. Ví dụ: dựa vào bảng kê chi tiết bán hàng hóa đưa ra phương án nhập hàng bổ sung vào ngày hôm sau tránh tình trạng hết hàng, nắm bắt được xu hướng tiêu dùng của khách hàng đưa ra chính sách bán hành hợp lý.

7. Chi phí vận hành mô hình mới:

• Các chi phí chủ yếu:

  • Thiết bị: Nếu sử dụng điện thoại thông minh sẽ không tốn tiền, các ứng dụng hiện tại đều tích hợp các phần mềm cài đặt trên các nền tảng di động.

  • Chi phí hóa đơn điện tử: Hiện nay chi phí hóa đơn: từ 60-80 đồng/tờ. Hộ có doanh thu 300 triệu đồng/ năm bán 1 tô phở 30 nghìn, 1 năm sẽ sử dụng khoảng 10.000 tờ hóa đơn, tương ứng mỗi tháng chi phí tăng thêm 60.000 - 80.000 đồng.

  • Chi phí phần mềm bán hàng, phần mềm kế toán: Cục thuế đã làm việc với các nhà cung cấp giải pháp phần mềm, đảm bảo các phần mềm được cung cấp miễn phí, hộ kinh doanh chỉ cần bỏ thêm chi phí cho các khoản như chữ ký số, phí internet, máy in, máy POS (nếu cần thiết)... 

  • Chi phí nhân viên kế toán: Hiện các phần mềm đều tích hợp các mẫu sổ sách theo thông tư 88/2021/TT-BTC, hộ kinh doanh chỉ cần kết xuất dựa trên thao tác bằng giọng nói do các nhà cung cấp đã tích hợp trợ lý ảo vào phần mềm.

• Tổng chi phí vận hành 1 tháng:

  • 60.000 - 80.000 tiền hóa đơn điện tử + Tiền internet: 100.000.

• So sánh với lợi ích một tháng khi chuyển đổi, mỗi tháng hộ kinh doanh lãi thêm vẫn từ mức 1 - 3 triệu đồng.

Khoán là thuế cứng, doanh thu có thể lên xuống nhưng thuế không thay đổi. Kê khai là thực tế, bán được bao nhiêu, nộp thuế bấy nhiêu. Như vậy, việc chuyển đổi phương pháp là để thể hiện đúng tình trạng sức khỏe của hộ kinh doanh, giúp hộ kinh doanh đưa ra phương án kinh doanh kịp thời dựa vào việc áp dụng các phần mềm quản lý giúp nâng tầm hộ kinh doanh, nâng cao hiệu suất bán hàng của hộ kinh doanh.

Xem thêm tại trang Thuế cơ sở 3 Thành phố Hồ Chí Minh